Τον Μάρτιο 2021, η Ευρωπαΐκή Επιτροπή δημοσίευσε μια μελέτη η οποία προωθεί την χρήση των νέων γονιδιακών τεχνικών (NGTs) υποστηρίζοντας ότι θα οφελήσουν την αειφορική γεωργία και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η μελέτη υπογραμμίζει ότι η ισχύουσα νομοθεσία για τους Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ) του 2001 δεν είναι κατάλληλη για ορισμένους οργανισμούς που προκύπτουν με τις νέες γονιδιακές τεχνικές και προτείνει να ξεκινήσει μια διαδικασία με σκοπό την ‘απορρύθμιση’ του κανονισμού.

Ποια η ρύθμισή τους και οι επιπτώσεις στην βιολογική γεωργία;

Στην πράξη μια τέτοια αλλαγή θα έθετε σε κίνδυνο το δικαίωμα των αγροτών και των καταναλωτών να γνωρίζουν πώς και από πού προέρχονται οι σπόροι και τα τρόφιμά τους. Συγκεκριμένα, για την βιολογική παραγωγή θα σήμαινε ότι σπόροι που έχουν παραχθεί με γονιδιακές τεχνικές θα μπορούσαν να βρεθούν και σε ποικιλίες σπόρων που χρησιμοποιούνται στην βιολογική γεωργία με σημαντικές επιπτώσεις στην βιοποικιλότητα. Επίσης, οι νέες γονιδιακές τεχνικές δεν θα υπόκεινται σε ελέγχους ασφάλειας πριν εισέλθουν στην αγορά και δεν θα απαιτούσαν επισήμανση ή ιχνηλασιμότητα.

Η επεμβατική τους φύση είναι αντίθετη με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας και την αρχή της προφύλαξης (precautionary principle). Εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, αγροτικών συνεταιρισμών και επιχειρήσεων (συνολικά 162 οργανισμοί) καλούν με μια ανοιχτή επιστολή στις 30 Μαρτίου 2021, τον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Frans Timmermans να διασφαλίσει ότι όλοι οι οργανισμοί που προέρχονται από νέες τεχνικές γενετικής μηχανικής θα συνεχίσουν να ρυθμίζονται σύμφωνα με τα υπαρκτά πρότυπα για τους ΓΤΟ της Ευρωπαΐκής Ένωσης – τηρώντας την αρχή της προφύλαξης και διασφαλίζοντας υψηλό επίπεδο διαφάνειας και το δικαίωμα των αγροτών και των καταναλωτών να επιλέγουν αυτό που φυτεύουν και τρώνε.
Μια εφαρμογή νέων γονιδιωματικών τεχνικών ονομάζεται γονιδιακή κίνηση ‘gene drives’. H συγκεκριμένη τεχνολογία μπορεί να διαδώσει μια συγκεκριμένη ομάδα γονιδίων σε έναν πληθυσμό, αλλάζοντας την πιθανότητα ότι ένα συγκεκριμένο αλληλόμορφο να μεταδοθεί στους απογόνους. Η τεχνική μπορεί να χρησιμοποιεί προσθήκη, διαγραφή, διακοπή ή τροποποίηση γονιδίων. Υπάρχει κίνδυνος να εξαλειφθούν πληθυσμοί άγριων οργανισμών (πχ. έντομα). Παρόλα αυτά, προτείνεται σαν ένα νέο εργαλείο για τη διαχείριση των γεωργικών παρασίτων.
Διανύουμε μια περίοδο στην οποία υπάρχει σημαντική μείωση της βιοποικιλότητας και αγρο-βιοποικιλότητας λόγω της κλιματικής αλλαγής και άλλων παραγόντων όπως η έντονα βιομηχανοποιημένη γεωργία. Είναι γεγονός ότι 1% των ειδών χάνονται κάθε χρόνο. Συνεπώς είναι μεγάλο ρίσκο να αποδεχθούμε τις νέες τεχνικές οι οποίες ενδεχομένως θα αποτελέσουν αιτία περαιτέρω μείωσης της βιοποικιλότητας. Επιπροσθέτως, υπάρχουν περιορισμένες έρευνες για την αξιολόγηση του κινδύνου και τον τρόπο ιχνηλασιμότητας. Είναι πολύ σημαντικό για τον τομέα των βιολογικών τροφίμων να διατηρηθεί η διαφάνεια των πρακτικών, η ποιότητα των τροφίμων και ο σεβασμός προς το περιβάλλον. Αδιαμφισβήτητα, η παραγωγή βιολογικών σπόρων θα αποτελέσει ένα σημαντικό κομμάτι για την διασφάλιση της διαφάνειας και της ποιότητας. Ειδικότερα, ο ήδη εφαρμοσμένος Κανονισμός (Ε.Ε) 2018/848 που τέθηκε σε ισχύ από τον 01.01.2022 και αφορά  στη βιολογική παραγωγή, προωθεί την χρήση των βιολογικών ποικιλιών ανοιχτής επικονίασης, την αναβάθμιση των βάσεων δεδομένων για τους βιολογικούς σπόρους στα κράτη-μέλη και άλλες πρακτικές οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη του τομέα. Επίσης, υπάρχουν τροποποιήσεις στα κριτήρια για την εγγραφή νέων ποικιλιών στον Ευρωπαϊκό κατάλογο οι οποίες είναι ευνοϊκές για την εγγραφή βιολογικών ποικιλιών.

Πηγές
European Commission
IFOAM – Organics International
Biodynamic Federation – Demeter International e.V