Η Ελλάδα είναι μια χώρα πλούσια σε φυσικά υλικά και πετρώματα τα οποία μπορούν να αποτελέσουν άριστες πρώτες ύλες για λιπάσματα και εδαφοβελτιωτικά και αρκεί βέβαια να είναι κατάλληλα για χρήση στη βιολογική γεωργία. Μερικά από αυτά είναι:  τύρφη, λεοναρδίτης, κίσσηρης (ελαφρόπετρα), περλίτης, ατταπουλγίτης, διάφοροι ζεόλιθοι, βερμικουλίτης και άμμος. 

Η εφαρμογή του κομπόστ εμπλουτισμένο με ενεργό μικροβιακό φορτίο, έχει ευεργετική επίδραση στο έδαφος και στα φυτά, και τα αποτελέσματα γίνονται ορατά σε μικρό χρονικό διάστημα από την εφαρμογή. Με την εφαρμογή του εδαφοβελτιωτικού στο έδαφος, επιτυγχάνεται: φυτορυθμιστική δράση, ελαχιστοποίηση λιπάνσεων, ταχεία και υγιή ανάπτυξη των φυτών, μεγιστοποίηση των αποδόσεων, ιδανική υδατοχωρητικότητα, μετασυλλεκτική διατηρησιμότητα των προϊόντων, ελαχιστοποίηση στη χρήση ζιζανιοκτόνων και εντομοκτόνων, ποιοτική αναβάθμιση της τροφής ανθρώπων και ζώων. 

Τι ακριβώς είναι το κομπόστ? 

Κομπόστ είναι το τελικό σταθεροποιημένο υλικό, που προκύπτει από την ελεγχόμενη αερόβια αποικοδόμηση φυτικών υπολειμμάτων. Τα υπολείμματα (φυτικά και ζωικά) αποσυντίθενται με τη βοήθεια του οξυγόνου, της υγρασίας και την παρουσία των μικροοργανισμών δημιουργώντας έτσι την οργανική ουσία. Η ύπαρξη οργανικής ουσίας στο έδαφος, αποτελεί πηγή θρεπτικών στοιχείων, βελτιώνει το πορώδες σε αυτό, αυξάνει την ικανότητα συγκράτησης της υγρασίας, βοηθάει την συγκράτηση των θρεπτικών στοιχείων κ.α.  

Χρειάζεται καλή προ-διαλογή, ταξινόμηση και διαχείριση της συλλογής, των προσμίξεων και της αποθήκευσης. Κατά την επεξεργασία, είναι σημαντικά: ο θρυμματισμός, η ρύθμιση της υγρασίας και της θερμοκρασίας και ο αερισμός που εξασφαλίζει την παροχή οξυγόνου και την απελευθέρωση του οξειδίου του άνθρακα από τις σωρούς. 

Ποια μηχανήματα χρησιμοποιούνται στην κομποστοποίηση?  

• Φορτωτές 

• Τεμαχιστές  

• Κόσκινα 

• Λειοτεμαχιστές  

• Σφυρόμυλοι 

• Μηχανήματα ανάδευσης των σωρών 

• Δεξαμενή με σύστημα διαβροχής (είναι απαραίτητη η ύπαρξη συστήματος παροχής νερού)

• Διαπνεόμενα ρολά για κάλυψη των σωρών  

• Μηχανήματα ενσάκκισης 

Τρόποι δημιουργίας κομπόστ: 

• Δημιουργία σωρών με τα υπολείμματα.
  Το ύψος των σωρών δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 1,5-2 m.
  Το έδαφος στο οποίο δημιουργούνται οι σωροί, πρέπει να είναι υπό κλίση ώστε να στραγγίζει το υγρό που προκύπτει από αυτά. Επίσης, η μονάδα κομποστοποίησης θα πρέπει να έχει μεριμνήσει, ώστε το υγρό που δημιουργείται μετά τη διαβροχή των σωρών, να συλλέγεται για να μην αποτελέσει πηγή ρύπανσης στην περιοχή.  
• Διαβροχή σωρού (ιδιαίτερα τις περιόδους με ζέστη).
  Σημαντική η ύπαρξη επαρκούς υγρασίας (40%-60%). Ο έλεγχος της υγρασίας πρέπει να γίνεται κάθε 5-7 μέρες και να διορθώνεται, αν χρειάζεται.
  Οι σωροί καλό θα είναι να σκεπάζονται με διαπνεόμενα ρολά.
• Έλεγχος της θερμοκρασίας.
  Στο στάδιο της αποδόμησης (2-8 εβδομάδες), οι μύκητες και τα βακτήρια αρχίζουν τα έχουν έντονη δραστηριότητα (αερόβια ζύμωση) και η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει έως και 70^Ο C.
  Ο έλεγχος της θερμοκρασίας καλό θα είναι αν γίνεται κάθε 7-10 μέρες. Στο στάδιο της ωρίμανσης, οι μικροοργανισμοί έχουν καταναλώσει μεγάλη ποσότητα του μείγματος και ο ρυθμός αποδόμησης μειώνεται με αποτέλεσμα τη μείωση της θερμοκρασίας. Σε αυτό το στάδιο, η θερμοκρασία παραμένει για αρκετό διάστημα στους 30 ^oC- 45 ^oC και οι μύκητες διασπούν τις πιο σταθερές ουσίες.
  Μετά από 2-3 μήνες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους 30 ^oC ˙ αυτό είναι το στάδιο που δημιουργούνται οι χουμικές ενώσεις απουσία οξυγόνου (αναερόβια ζύμωση).
  Στην τελική φάση, η οποία είναι η σταθεροποίηση του μείγματος, η θερμοκρασία της σωρού γίνεται ίση με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. 
• Ανάδευση.
  Πρέπει να γίνεται από μέσα προς τα έξω και από πάνω προς τα κάτω για να αναμειγνύεται σε βάθος όλη η οργανική ουσία. Για την ενίσχυση της μικροβιακής δραστηριότητας, ο σωστός αερισμός απαιτεί τα υλικά να αναμειγνύονται σε διάφορες διαστάσεις για να δημιουργούνται αρκετά κενά. Ιδανική αναλογία C/N:25-30:1. 

Πράσινα φυτικά απόβλητα (φύλλα, κλαδέματα, κλπ) είναι πλούσια σε άζωτο ενώ ξερά φυτικά απόβλητα (άχυρα, σανός, κλπ) είναι πλούσια σε άνθρακα.
Το κομπόστ είναι έτοιμο όταν αποκτήσει σκούρο χρώμα, λεπτή υφή (εύθραυστο) και μια φρέσκια μυρωδιά χώματος˙ βέβαια αυτό, είναι κάτι που εξαρτάται και από την αναλογία της πρώτης ύλης που θα χρησιμοποιηθεί. Ο χρόνος που απαιτείται μπορεί να είναι και πάνω από 6 μήνες. 

Πηγές Οργανικών Ουσιών:

• Πριονίδια: πλούσια πηγή άνθρακα, μπορεί να προστεθεί ειδικά όταν το κομπόστ έχει υψηλό ποσοστό αζώτου. Πολύ βασικό, το πριονίδι που θα χρησιμοποιηθεί να προέρχεται από φυσική ξυλεία χωρίς χημικές προσμίξεις. 

• Χωνεμένη κοπριά: η κοπριά που θα χρησιμοποιηθεί, θα πρέπει να μην προέρχεται από εντατική εκτροφή ζώων*, δηλαδή να μη ζουν αποκλειστικά εντός του στάβλου  και να είναι απαλλαγμένη από παθογόνα και ζιζάνια. 

• Φύλλα ελιάς: βασική προϋπόθεση για τη χρήση των φύλλων ελιάς στο κομπόστ, είναι να προέρχονται από βιολογικές ελαιοκαλλιέργειες και όχι από συμβατικές, διότι διαφορετικά, αφήνουν υπολείμματα φυτοπροστατευτικών. 

• Πράσινα απόβλητα: τα φρέσκα κλαδέματα αποτελούν πλούσια πηγή αζώτου˙ είναι πολύ σημαντικό να είναι απαλλαγμένα από πλαστικό, γυαλί και μέταλλο. Σε περίπτωση παρουσίας αυτών, θα πρέπει να γίνεται διαχωρισμός. 

• Σανός: είναι πολύ πλούσια πηγή άνθρακα και μπορεί να προστεθεί στο μείγμα όταν θέλουμε να αυξήσουμε το ποσοστό άνθρακα στο προϊόν. Η παρουσία σανού στο κομπόστ, βοηθάει στον καλό αερισμό τους λόγω της πορώδους δομής του. Βασική προϋπόθεση να είναι βιολογικής καλλιέργειας.  

• Στάχτη: με την προϋπόθεση ότι προέρχεται από καύση ξύλου και όχι από κάρβουνο, βελτιώνει και επιταχύνει τη διαδικασία της κομποστοποίησης, είναι αλκαλική και μπορεί να βελτιώσει το ph του κομπόστ σε περίπτωση που αυτό είναι όξινο. Θα πρέπει να αποφεύγονται τα υπολείμματα άνθρακα που περιέχουν διοξείδιο του θείου.  

• Πρόβειο μαλλί: έχει υψηλό ποσοστό αζώτου και μπορεί να βελτιώσει την αναλογία άνθρακα-αζώτου, σε περίπτωση υψηλού ποσοστού άνθρακα (μόνο βιολογικής προέλευσης). 

*Στην εντατική εκτροφή, τα ζώα ζουν αποκλειστικά μέσα στον στάβλο και εκτρέφονται σε μεγάλες κλειστές εγκαταστάσεις. Στην περίπτωση των προβάτων, η άμελξή τους γίνεται με μηχανολογικό εξοπλισμό.  

Αντιμετώπιση Πιθανών Προβλημάτων:

• Πως μπορούμε να επέμβουμε αν το κομπόστ γεμίσει έντομα;  

Στην περίπτωση αυτή, μπορούμε να προσθέσουμε χλωρά βιοααπόβλητα στην σωρό και μια μικρή ποσότητα σβησμένου ασβέστη. 

• Τι συμβαίνει αν η θερμοκρασία της σωρού δεν ανεβαίνει; 

Μια καλή πρόταση, είναι να αναδεύσουμε τη σωρό. Ακόμη, να προσθέσουμε χλωρή πρώτη ύλη και στο τέλος να την σκεπάσουμε ώστε να μην έχουμε περαιτέρω απώλειες θερμοκρασίας.  

• Πως μπορούμε να βελτιώσω τη μυρωδιά του μείγματος;;  

Δυσοσμία στο μείγμα, σημαίνει ότι αυτό έχει πολύ υψηλή υγρασία. Μπορούμε λοιπόν, να ανακατέψουμε τη σωρό μας και να προσθέσουμε μια μικρή ποσότητα από ξερά φύλλα, ξύλο ή και πριονίδι. 

• Πως μπορούμε να επιτύχουμε πιο χαμηλή υγρασία; 

Αναδεύουμε πολύ καλά την σωρό και προσθέτουμε ξερή πρώτη ύλη˙ έτσι, θα επιτύχουμε καλό αερισμό και το οποίο θα οδηγήσει απώλεια ποσοστού της υγρασίας. 

Ζωή Βίγγου/Zoe Viggou